In elke klas bleef al eens een meisje thuis omdat ze geen menstruatieproducten kon kopen. Menstruatie-armoede is geen randfenomeen in ons land. zij-kant vraagt automaten op secundaire scholen met gratis tampons, maandverband en menstruatiecups. Wouter Beke heeft hier echter geen oren naar.

In 2005 legde zij-kant nog papieren bloedvlekken op de stoelen in het federaal parlement, om de volksvertegenwoordigers onder de neus (of de billen) te wrijven dat een luxetaks op producten voor vrouwelijke hygiëne echt niet kon. Voor je regels kies je niet. Twee jaar geleden werd de tampontaks dan eindelijk verlaagd van 21% (btw-tarief voor luxegoederen) naar 6% (btw-tarief voor basisproducten). Vanaf dan bespaar je 15 euro op elke 100 euro die gaat naar het kopen van inlegkruisjes, maandverband, tampons of menstruatiecups.

Maar deze menstruatie-producten blijven voor veel mensen nog steeds te duur. Uit een recent onderzoek van Caritas Vlaanderen bij 2608 meisjes tussen 12 en 25 jaar oud blijkt dat 12% van hen al eens te kampen had met menstruatie-armoede. Bij meisjes die reeds in materiële deprivatie leven loopt dit cijfer op tot 45%, bijna de helft dus.

Menstruatie-armoede

5% van de ondervraagde meisjes bleef zelfs al eens thuis van school omdat ze geen menstruatieproducten hadden. 5% is hetzelfde als één meisje op de twintig, of één meisje in elke klas. Bij de meisjes die leven in materiële deprivatie stijgt dit naar 15%. Ook vrijetijdsplannen worden overgeslagen bij 4% onder hen.

Dit zijn hallucinante cijfers die vragen om onmiddellijke actie. Het kan niet dat meisjes en vrouwen hun opleiding of hun sociale participatie on hold moeten zetten omdat ze simpelweg geen geld hebben om maandverband of tampons te kopen. Voor je regels kies je niet.

Automaten in scholen

In het buitenland wordt vooral ingezet op de link tussen menstruatie-armoede en afwezigheden op school. Om dat specifieke probleem aan te pakken, worden er automaten voorzien in de toiletten van secundaire scholen waar elke leerlinge gratis maandverband kan halen. Via een universele, in plaats van selectieve, aanpak wordt op die manier ook het taboe doorbroken. Schotland maakte menstruatieproducten al sinds 2018 gratis op scholen en besliste zopas om ook op verschillende publieke plaatsen dispensers met gratis producten te voorzien.

Beke heeft er geen oren naar

Wouter Beke, aan wie deze vraag door Maxim Veys werd gesteld in de Commissie Welzijn, Volksgezondheid Gezin en Armoedebestrijding, wees het idee echter van de hand. Volgens de minister zou dit een zeer omvangrijke operatie zijn met een heel grote kostprijs, waarbij je onmogelijk een onderscheid kunt maken tussen meisjes die het nodig hebben om financiële redenen en anderen. Hij spreekt van “een weinig gerichte maatregel als ondersteuning voor die kwetsbare groep”.

zij-kant is het niet eens met de minister. Ten eerste is de totale kostprijs, volgens Caritas Vlaanderen geschat op maximaal 9,5 miljoen euro per jaar, een grove schatting en volgens zij-kant een overschatting. In deze berekening zit maandverband voor alle Vlaamse meisjes in het secundair onderwijs, op alle dagen dat zij op school zijn (vakanties dus niet meegerekend). Dit zal echter zorgen voor een overaanbod, want niet alle meisjes zullen hiervan gebruikmaken (sommige hebben wel de middelen), en ook niet op alle dagen. Om die grove schatting fijner te krijgen, zouden we moeten starten met enkele proefprojecten om nadien een eventuele uitrol verder te faciliteren, vindt zij-kant.

Daarnaast is het vreemd van de minister om te stellen dat hier mogelijk meisjes gebruik van zullen maken die deze producten niet nodig hebben. Scholen voorzien toch ook in andere hygiënische basisproducten zoals toiletpapier, water en zeep? Waarom dan geen rekening houden met die andere basisproducten en zelfs suggereren dat ze door de verkeerde doelgroep zouden worden gebruikt?

Ten slotte pleiten wij bij zij-kant ook voor een structurele aanpak van menstruatie-armoede. Maak menstruatieproducten helemaal gratis, want – nogmaals – voor je regels kies je niet.