Deze week is het De Warmste Week, dé week waarop Belgen vlammen tegen armoede. Maar voor een aantal mensen is deze week helaas ook de Armste Week, want in ons land leeft maar liefst 12,7% van de gezinnen onder de armoedegrens.[1] Bovendien hebben Belgische vrouwen een hoger risico op armoede dan mannen. Vooral vrouwen die thuis instaan voor de zorg en het huishouden, maken meer kans om in individuele armoede terecht te komen. Vrouwen die financieel afhankelijk zijn van hun partner, alleenstaande moeders en vrouwen met een niet-EU-achtergrond zitten in een erg kwetsbare situatie.
28% van de vrouwen zit in individuele armoede
Omdat het armoederisico in de meeste gevallen op huishoudniveau wordt berekend, blijft het individuele armoederisico tussen vrouwen en mannen vaak onzichtbaar. Momenteel zit 28% van de vrouwen in individuele armoede tegenover 13% van de mannen.[2]
Vrouwen bevinden zich daarnaast drie keer meer in een situatie van financiële afhankelijkheid dan mannen.[3] Dat wil zeggen dat ze individueel arm zijn binnen een niet-arm-huishouden. Dit komt omdat vrouwen nog altijd de meeste zorgtaken thuis opnemen en vaker halftijds gaan werken vanaf het moment dat er kinderen komen. Deze niet-beroepsactieve vrouwen zijn dus vaak wel actief binnen een onbetaalde zorg- of vrijwilligersrol. Zij vinden moeilijk de weg naar een betaalde job.
Meer dan de helft van de vrouwen met een achtergrond buiten de Europese Unie heeft een armoederisico
52,4% van de vrouwen met een achtergrond buiten de Europese Unie loopt het risico om in armoede terecht te komen.[4] Dat is net iets meer dan mannen met een niet-EU-migratieachtergrond. Deze vrouwen hebben een bijzonder zwakke positie op de Belgische arbeidsmarkt.
62% van de werkende vrouwen met een niet-EU-migratieachtergrond werkt bovendien aan een laag loon in een ondergewaardeerde sector, ondanks hun werkervaring of diploma in het land van herkomst.[5]
Belgische vrouwen die met pensioen gaan hebben slechts 75% van het vermogen van mannen
België heeft zo één van de grotere vermogenskloven v/m van Europa, één procent boven het wereldwijde gemiddelde en twee procent onder het Europese gemiddelde.[6] Het vermogen van mensen wordt nauwelijks meegerekend om het armoederisico te berekenen. Nochtans zijn het vaker vrouwen die minder vermogen (spaargeld, aandelen, obligaties, waardevolle voorwerpen) en een eigen woning of voertuig bezitten.
Armoede bij werkende vrouwen
Een voltijdse job behoedt niet alle vrouwen voor armoede. Als alleenstaande vrouw, zeker met kinderen in huis, is het moeilijk om financieel rond te komen in een maatschappij waar het tweeverdienersmodel de norm is. Het armoederisico bij alleenstaande ouders (41,3%) ligt vier keer hoger dan bij een gezin met twee kinderen (9,8%).[7] Dat komt bijvoorbeeld door hoge algemene kosten zoals de woonkost die doorweegt als er maar één inkomen is om dit mee te betalen.
Vrouwen die in ondergewaardeerde sectoren werken (zoals het onderwijs of de zorg-, retail- en poetssector) komen in kwetsbare situaties terecht door het lage loon dat ze verdienen. Ze slepen bovendien een leven lang ongelijkheden mee, aangezien hun lage loon ook invloed heeft op de uitkering die ze krijgen wanneer ze ziek of werkloos worden of met pensioen gaan.
Haal vrouwen uit armoede
ZIJkant vraagt om vrouwen uit de armoede te halen, en steunt daarbij de aanbevelingen van de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding (USAB) en het Netwerk tegen Armoede:
- Volg het individuele armoederisico van vrouwen op. Dit blijft al te vaak onzichtbaar omdat cijfers over armoede over huishoudens gaan in plaats van individuen.
- Individualiseer sociale rechten. Het huidige systeem benadeelt vrouwen door hen systematisch als samenwonende partner te beschouwen en bijgevolg een lagere uitkering toe te kennen wanneer ze (tijdelijk) stoppen met werken om bijvoorbeeld de zorg voor de kinderen op te nemen via tijdskrediet. Willen we vrouwen minder financieel afhankelijk maken, dan moeten we dit veranderen.
- Investeer in kinderopvang of een gepaste opleiding, want dit zijn voor vrouwen redenen om niet te kunnen werken. ZIJkant pleit al lang voor een betere balans tussen werk en gezin. Onder andere alleenstaande ouders kunnen dan makkelijker voltijds gaan werken en hun inkomen optrekken.
- Begeleid langdurig werkplekleren vormt een sleutel tot duurzame tewerkstelling voor kortgeschoolde vrouwen (al dan niet met een migratieachtergrond). Daarbij moet natuurlijk voldoende aandacht gaan naar essentiële randvoorwaarden zoals een diversiteitsbeleid op de werkvloer en begeleiding op andere levensdomeinen (kinderopvang, schuldbemiddeling, vervoersarmoede…).
- Om de pensioenkloof te dichten, vraagt ZIJkant een correcte toepassing van de loonkloofwet. Want die loonkloof is een van de eerste oorzaken van de pensioenkloof. Belgische pensioenen behoren tot de laagste van Europa. Daarom wil ZIJkant dat het wettelijk pensioen voor iedereen 75% van het gemiddelde loon bedraagt, onafhankelijk of je nu alleenstaand, wettelijk samenwonend of gehuwd bent. De niet-gewerkte perioden, zoals bij ziekte en werkloosheid, laten we graag meetellen.
| Wie heeft een hoger risico om in armoede terecht te komen? · Laaggeschoolden · Huurders · Werklozen · Leden van een eenoudergezin of eenpersoonshuishouden · Mensen met een niet-EU-achtergrond Enkele feiten uit het zonet gepubliceerde rapport ‘Armoede en sociale uitsluiting’ van de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding (USAB)[1]: · In België loopt 31,3% van personen geboren buiten de EU een armoederisico tegenover 10,5% van personen geboren in België zelf. · 7,5% van de burgers heeft een ‘dubbel armoederisico’, wat wil zeggen dat ze zowel een risico hebben op inkomens- als vermogensarmoede. · 1 op de 5 gezinnen kan moeilijk de energiefactuur betalen. Vooral huurders van een sociale woning worden getroffen, omdat hun huis vaak niet goed geïsoleerd is. [1] Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2022 – USAB |
[1] Risico op armoede of sociale uitsluiting – Statbel
[2] Inkomensongelijkheden tussen vrouwen en mannen en individuele Armoede – StatBel
[3] Fiche Gender en Armoede – Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting
[4] Fiche Gender en Armoede – Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting
[5] Infofiche Migratie en Werk – Koning Boudewijnstichting
[6] Belgische vrouwen bereiken bij pensionering 75% van vermogen mannen – WTW
[7] Eenoudergezinnen, werklozen en huurders meest kwetsbaar voor armoede – StatBel