Morgen is het weer Wapenstilstand en worden de oorlogsslachtoffers herdacht. Meer dan honderd jaar na de loopgraven lijken we echter opnieuw ons kruit te verschieten, ditmaal tegen de opmars van een killervirus. Geen bloemenkransen echter voor de helden uit dit horrorverhaal. Zelfs geen fatsoenlijk loon. De werknemers in de essentiële beroepen zijn vaak slechts bewapend met een masker en een tube alcoholgel. Tijd dat de soldaten van de zorg een behoorlijk loon naar werken krijgen.
Het land draaiend houden op lage lonen
Aan het begin van de tweede coronagolf publiceerde Statbel cijfers over de lonen van onze soldaten van de zorg. Of beter: soldates, want vrouwen zijn hier oververtegenwoordigd. Ontluisterend zijn de gemiddelde lonen die bij deze essentiële beroepen horen. Zo verdienen zorgkundigen gemiddeld 2.549 euro bruto per maand, ofwel een bedrag dat bijna 30% onder het loon van de gemiddelde Belg ligt! Verpleegkundigen hebben een lager loon dan de gemiddelde werknemer met een bachelor-diploma. Arbeiders in de voedingsnijverheid verdienen ongeveer 20% minder dan de gemiddelde Belg, terwijl kassiers en ander winkelpersoneel gemiddeld 2.500 euro bruto per maand krijgen. Hiermee behoort het winkelpersoneel tot de minst betaalde beroepen in België. Helemaal onderaan de loonladder bungelen de verzorgers in kinderdagverblijven, maar liefst 98% van hen is een vrouw. Zij verdienen 2.317 euro bruto per maand, op voorwaarde dat ze voltijds werken, wat vaak niet zo is.
Natuurlijk staan er ook mannen in de frontlinie. Bij de pakjesbezorgers, fietskoeriers, postbodes, veiligheidspersoneel, taxichauffeurs en vuilophalers zijn zij oververtegenwoordigd. Ook hun gemiddelde lonen liggen onder het nationale gemiddelde, al blijven ze toch nog twee- à vijfhonderd euro per maand meer ontvangen dan vrouwen in slecht betaalde beroepen. Bovendien gaat het bij mannen een stuk minder vaak om deeltijdse banen.
Dit zijn, voor alle duidelijkheid, de lonen voor het uitbreken van de COVID-19-pandemie. Het is nog te zien wat er hier van overblijft nu meer en meer ondernemingen in slechte papieren komen te zitten.
Verdeel de zorg
Op 4 november was het Europese Unequal Pay Day. Met deze symbolische dag voor ongelijk loon heeft zij-kant opnieuw de loonkloof aangeklaagd. Met een loonkloof van 16% werken Europese vrouwen immers vanaf 4 november als het ware gratis en voor niets, in vergelijking met de mannenlonen.
De lage lonen in vervrouwelijkte – maar o zo essentiële – beroepen is hiervan een belangrijke oorzaak. Maar ook: de ongelijke verdeling van zorgtaken, waardoor vrouwen massaal deeltijds werken of hun professionele ambities naar beneden bijstellen. Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen publiceerde recent zijn geüpdatete genderstatistieken en toonde aan dat de emancipatie helaas vastloopt op traditionele genderrollen, en al zeker bij ouders met jonge kinderen: hoewel bijna evenveel mannen als vrouwen aangeven dat ze moeilijkheden ondervinden om werk en gezin te combineren, doen mannen veel minder vaak concrete aanpassingen om die combinatie haalbaar te maken. Bijna de helft van de vrouwen met jonge kinderen (46%) reorganiseert zich, tegenover maar 22% van de nieuwbakken vaders. Meestal gaat het om minder uren werken: 24% van de jonge moeders neemt die beslissing, tegenover 6% van de jonge vaders.
En ook de net gepubliceerde Europese gendergelijkheidsindex katapulteerde België terug naar de jaren vijftig: acht op de tien Belgische vrouwen doet dagelijks huishoudelijk werk, tegenover drie op de tien mannen. Het thuisfront kent geen avondklok, jammer voor deze soldates.
Wij bij zij-kant vrezen dat de loonkloof tussen vrouwen en mannen nog groter zal worden wanneer de rekening na de coronacrisis zal gemaakt zijn. Immers, om de zorglast aan te kunnen tijdens de eerste lockdown maakten heel wat werkende ouders gebruik van het nieuwe en flexibele ouderschapsverlof. Niet toevallig was maar liefst 69% van die gebruikers een vrouw. Naast de opname van dit ‘coronaverlof’ is ook tijdelijke werkloosheid of het reguliere ouderschapsverlof niet bevorderlijk voor het verkleinen van de loonkloof. Met de nieuwe lockdown is het tijd om de krachten te bundelen. Laten we onze soldates van de zorg hun verdiende loon geven, we hebben hen meer dan ooit nodig, nu en in de toekomst.
Vera Claes, nationaal secretaris zij-kant
Inga Verhaert, voorzitter zij-kant