‘De economische crisis heeft een grote impact gehad op vrouwen in de EU, omdat ze vaker dan mannen werken in overheidsdiensten waarin zwaar besnoeid werd. Dat Europese lidstaten en de Commissie hun rechten bij een zwangerschap niet willen versterken, vergroot de kloof tussen mannen en vrouwen nog meer’, zegt Europarlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A).

Al vier jaar lang houden de Europese lidstaten een door het parlement goedgekeurde richtlijn over een uitgebreid zwangerschapsverlof en verbeterde rechten van jonge moeders in de diepvries. Het is immers crisis en dan wegen sociale rechten niet echt door. De Commissie wil het voorstel zelfs helemaal schrappen. Ze gebruikt daarvoor een trucje, namelijk zwangerschapsverlof en vrouwenrechten klasseren als administratieve rompslomp.

In 2008 al stelde de Europese Commissie voor om een oude richtlijn uit 1992 over zwangerschapsverlof en de rechten van jonge moeders te updaten. Twee jaar later werd dat voorstel niet enkel democratisch goedgekeurd door het Europees parlement, maar zelfs ook nog wat uitgebreid. In plaats van de door de Commissie voorgetelde 18 weken zwangerschapsverlof, vond het parlement een meerderheid voor 20 maanden zwangerschapsverlof voor vrouwen in de hele Europese Unie. Daarbij behouden de kersverse moeders hun volledige loon. Vaders zouden twee weken betaald vaderschapsverlof krijgen. Belangrijk is ook dat de directieve de rechten van werkende zwangere en pas bevallen vrouwen verbetert en hen tegen ontslag beschermt.

Zwanger in Europa? Helaas de Commissie behandelt je als administratieve rompslomp

In de Europese raad – de regeringsleiders van de lidstaten – werd er meteen flink gemord, vooral door lidstaten met conservatieve regeringen. Groot-Brittannië en Duitsland vonden dat het Europees parlement in tijden van crisis wel erg gul was geweest, zowel inzake de duur van het verlof als inzake de vergoedingen. Inmiddels hebben de twee lidstaten negen bondgenoten verzameld die zich resoluut verzetten tegen de door het parlement gestemde directieve over het zwangerschapsverlof. Volgens de lidstaten zijn 20 weken zwangerschapsverlof mét behoud van loon geen minimumstandaard maar een maximumstandaard.

Vreemd, want in Portugal hebben vrouwen nu al 24 weken zwangerschapsverlof. Twintig weken is dus lang niet zo extreem als de Raad ons wil laten geloven. Sommige lidstaten vinden dat de Unie zich eigenlijk niet met sociaal beleid moet bezig houden, wat volledig in lijn is met de eerder neoliberale visie dat de Unie er is voor de economie en de bedrijven maar vooral niet voor de Europeanen. Precies die houding heeft er voor gezorgd dat de Europeanen zich steeds meer afkeren van de Unie. Die zal maar werkbaar worden én steun krijgen van de bevolking, als ze ook sociaal is. Dat heeft gelukkig ook de nieuwe Commissievoorzitter Jean-Claude Junckers begrepen, door in zijn programma, onder druk van de sociaal-democraten, heel wat meer sociale accenten te leggen. Maar die nieuwe Commissie treedt pas aan in november en ondertussen blijft de Commissie Barroso haar asociale beleid doorzetten.

Economische impact heeft grote impact op vrouwen

Vooral het argument dat er in tijden van crisis geen ruimte is voor fundamentele rechten is bizar. Precies omdat Europa kampt met een crisis, ervaren steeds meer vrouwen discriminatie op het werk. Ondanks wetgeving die dat verbiedt, moeten vrouwen in sommige landen bij de ondertekening van hun contract meteen ook een niet-gedateerde ontslagbrief signeren. Die wordt dan gedateerd op het ogenblik dat ze zwanger zijn. Dat soort praktijken neemt toe in Europa. In andere landen wordt de crisis misbruikt om rechten af te bouwen. In Slovenië behielden vrouwen tijdens het zwangerschapsverlof hun volledige loon; dat bedrag is inmiddels verlaagd tot minder dan 90 procent van het loon, omwille van de crisis.

De economische crisis heeft een grote impact gehad op vrouwen in de Unie, omdat ze vaker dan mannen werken in overheidsdiensten waarin zwaar besnoeid werd. Als hun rechten bij een zwangerschap verder uitgehold worden, vergroot dat de kloof tussen mannen en vrouwen. Bovendien houden we heel wat talent weg van de arbeidsmarkt. Immers, 60 procent van de hoger opgeleiden in de Unie is vrouw, maar die talenten blijven vaak onbenut omwille de kwetsbaarheid van vrouwen bij en na een zwangerschap. Dat is economische onzin.

De lidstaten blokkeren nu al vier jaar een democratisch gestemde Europese wet. De Commissie, die eerder welwillend was ten opzichte van de directieve lijkt nu gedwee de lidstaten te willen volgen, in plaats van het parlement te verdedigen. Dat doet ze door gebruik te maken van haar zogenaamde REFIT-programma. Dat wil Europese wetgeving vereenvoudigen én komaf maken met administratieve rompslomp. Wetgevend werk dat maar niet wil opschieten, kan behandeld worden als rompslomp, overregulering of ‘red tape’ zoals het in het Engels heet.

Ondermijning democratische besluitvorming

Commissaris Kallas bevestigde eerder dat het zwangerschapsverlof ‘een kandidaat is voor terugtrekking’. Het is goed dat alle jonge moeders en vaders dat weten. Voor de Unie is de bescherming van hun rechten als jonge ouders dus simpelweg ‘rompslomp’. Het is niet alleen schokkend dat het REFIT-programma hier voor gebruikt wordt, de hele procedure ondermijnt de democratische besluitvorming in de Unie. Strikt genomen kan dus elke Europese wet die door het parlement wordt gestemd, geblokkeerd worden door de Raad en daarna door de Commissie als ‘rompslomp’ afgevoerd worden. Welke zin heeft democratische besluitvorming dan nog?

Gelukkig lijkt het protest, ondermeer van mijn fractie in het Europees parlement in Straatburg indruk te maken. De Europese sociaaldemocraten willen dat de directieve snel besproken wordt met de Commissie en de Raad. De bevoegde commissaris Kallas liet verstaan dat er een opening is om te onderhandelen over een aangepaste tekst. Dat kan, als de doelstelling, namelijk een verbeterde bescherming van zwangere vrouwen en jonge moeders, behouden blijft. Maar dan moet het nu vooruit gaan. Tijdens de zomer nog moet er onderhandeld worden. Dat nalaten zou een absolute schande zijn en vrouwen in de hele Unie in de kou laten staan op een moment dat ze omwille van de crisis kwetsbaarder zijn dan ooit.

Kathleen Van Brempt, Europees parlementslid en vice-voorzitter van de fractie van sociaaldemocraten in het Europees parlement