Binnenkort kunnen ouders ook een halve dag ouderschapsverlof opnemen per week. Handig om op woensdagmiddag de kinderen van school te gaan halen. Minder handig is dat er een kans werd gemist om het verlofsysteem genderneutraler te maken, want je mag drie keer raden wie er aan die schoolpoort zal staan.

Er werd nog niets beklonken, maar naar alle waarschijnlijkheid zal de nieuwe maatregel gestemd worden in het parlement: het ouderschapsverlof kan nu ook in 1/10-den worden opgenomen. Dat wil zeggen dat ouders nu ook een halve dag per week thuis kunnen blijven voor de kinderen, of één dag om de twee weken verlof kunnen opnemen (handig bij regelingen van co-ouderschap).

Hoe is het nu?

Het ouderschapsverlof kan door werknemers momenteel op verschillende manieren opgenomen worden: ofwel blijft de werknemer vier maanden voltijds thuis, ofwel kiest zij/hij ervoor om de arbeidsprestaties met de helft te verminderen gedurende maximum acht maanden, ofwel worden de arbeidsprestaties verminderd met één vijfde gedurende maximum twintig maanden. Het recht op ouderschapsverlof geldt per kind en wordt afzonderlijk aan de moeder én de vader toegekend.

Vrouwenzaak

zij-kant betreurt het echter dat het systeem niet ten gronde werd hervormd. De opname van zorgverloven is namelijk een vrouwenzaak, en dat geldt zeker voor het ouderschapsverlof: in 2016 maakten 143.000 mensen er gebruik van, onder wie zowat 100.000 vrouwen. Nochtans kunnen vaders evengoed thuisblijven. De 30% vaders die toch kiest voor zorgtijd, opteert zeer vaak voor een vermindering van de arbeidstijd met een vijfde, terwijl moeders meer voor voltijds of halftijds ouderschapsverlof gaan.

Dit lijkt misschien een vrije keuze van vrouwen, maar zo eenvoudig is het meestal niet. Net zoals bij de oververtegenwoordiging van vrouwen in deeltijdse jobs (de helft van de vrouwen werkt deeltijds, tegenover 1 op de 10 mannen) heeft de beslissing om meer thuis te blijven vooral te maken met een gebrek aan betaalbare, kwalitatieve, nabije en flexibele opvang of simpelweg met de onmogelijke combinatie van een voltijdse job met een voltijds huishouden/kinderzorg. Het meest recente tijdsbestedingsonderzoek van de FOD Economie en de VUB bewijst: per week zijn vrouwen acht uur langer bezig met het huishouden en nog eens anderhalf uur langer met kinderzorg. Per week hebben mannen ook gemiddeld zes uur meer vrije tijd dan vrouwen.

Loonkloof v/m

Dat heeft echter gevolgen: wie minder werkt, verdient minder (de uitkeringen bij een ouderschapsverlof liggen met 700 euro voor een voltijdse regeling behoorlijk laag) en loopt ondertussen promoties of carrièrekansen mis. Bovendien is het niet evident om na het verminderen van de arbeidstijd opnieuw voltijds aan de slag te gaan, waardoor vrouwen na het opgebruiken van de zorgverloven niet zelden structureel deeltijds gaan werken. Dit deeltijds werk is een van de belangrijkste oorzaken van de loonkloof v/m, die in België nog steeds 20% bedraagt.

Latte pappas

Naast het verder inzetten op nabije en betaalbare kinderopvang pleit zij-kant voor een heel ander verlofsysteem, waarbij vaders worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid. Zo krijgen kersverse ouders in Zweden samen 480 dagen verlof. Hiervan zijn er 90 dagen exclusief gereserveerd voor de moeder en 90 dagen exclusief gereserveerd voor de vader of meeouder. Over de rest van het verlof beslissen beide ouders samen. Elke ouder heeft recht op 195 dagen aan de hoogste uitkering (ongeveer 80% van het normale brutoloon), waaronder de 90 niet overdraagbare mama- of papadagen. Wie deze dagen niet opneemt, is ze kwijt en verliest dus ook de uitkering.

Dankzij deze incentives nemen Zweedse vaders momenteel al 27% van het totale verlof op. Het leeuwendeel van de zorgtijd wordt dus nog steeds overgedragen aan de moeder, maar toch doen de Zweedse latte pappas (die overdag door het park wandelen en koffie drinken met hun kroost) het een stuk beter dan onze working daddy’s.