De Vlaamse regering heeft een voorstel klaarliggen om de voorrangsregels voor crèches te verstrengen, waardoor deeltijds werkenden uit de boot vallen. Vooral vrouwen met weinig financiële autonomie zullen hier de dupe van zijn. Het lijkt of vrouwen terug naar de jaren ‘60 gekatapulteerd worden, en we de eerste generatie vrouwen zijn die erop achteruitgaan in plaats van vooruit.
WAT ZOU ER WIJZIGEN AAN DE VOORRANGSREGELS?
Absolute voorrang voor viervijfde werkenden
Enkel ouders die minstens viervijfde werken of een opleiding volgen, zullen met absolute voorrang hun kleinsten naar de kinderopvang kunnen brengen. Het gaat over het gezinsgemiddelde. Een kind van een koppel waarvan de ene partner voltijds werkt en de andere halftijds, krijgt geen voorrang meer in de crèche. Ook alleenstaande ouders die minder dan viervijfde werken krijgen geen voorrang.
In België werkt 41% van de vrouwen (vaak noodgedwongen) deeltijds[1], deze verstrenging van de voorrangsregels heeft hier dus vooral een impact op vrouwen. Deeltijds werk is meestal geen eigen keuze. Volgens Statbel geeft een meerderheid van de deeltijds werkende vrouwen aan dat ze dit doen om zorgtaken thuis op te nemen. En in sectoren waar vrouwen oververtegenwoordigd zijn zoals bijvoorbeeld in de zorg en dienstenchequesector, zijn 80 à 90% van de contracten deeltijds[2].
Andere voorrangsregels worden geschrapt
Daarnaast worden andere criteria als inkomen en gezinssituatie geschrapt als voorrangscategorieën. Er wordt, buiten het criterium van viervijfde werk, enkel nog rekening gehouden met het hebben van broers en zussen in de opvang, en met pleegkinderen. Minstens 90% van de plaatsen moeten op die manier ingevuld worden. Kinderopvanguitbaters kunnen ervoor kiezen om slechts maximaal 10% van hun plaatsen voor te behouden voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen of met langdurig zieke ouders. Op dit moment is dat percentage dubbel zo hoog én is het nastreven daarvan een verplichting.
Het schrappen van de andere voorrangsregels ontzegt dus de facto de toegang tot kinderopvang voor de meest kwetsbare gezinnen. Bovendien wordt de keuze en verantwoordelijkheid voor het opvangen van deze kinderen doorgeschoven naar de opvanginitiatieven zelf. Op dit moment ondervinden kinderen in kansarmoede met een moeder van niet-Belgische herkomst de meeste drempels tot kinderopvang. Slechts 35,8% van hen maakt hier gebruik van[3]. Voor hen zou de wijziging van de voorrangsregels de toegang enkel nog meer bemoeilijken.
KINDEROPVANG IS GEEN CADEAU, MAAR EEN VOORWAARDE VOOR WERK
Zonder een toegankelijke kinderopvang valt de zorg voor kinderen bij vrouwen. De Statbel-cijfers over deeltijds werk, maar ook de loonkloofstatistieken en de cijfers over de opname van zorgverloven tonen aan dat het steeds opnieuw vrouwen zijn die hun loopbaan terugschroeven om voor kinderen te zorgen. Die vrouwen kunnen de hoop op een duurzame job en meer financiële autonomie dan maar meteen opbergen.
De impact van deze wijziging van de voorrangsregels zou enorm zijn. Dat zegt pedagoog Michel Vandenbroeck (UGent): “In een stad als Gent woont er 20% van de kinderen in een precaire situatie. De stad heeft op dit moment een beleid dat ervoor zorgt dat deze kinderen ook een plek hebben in de kinderopvang. Gaan hun moeders nu allemaal moeten thuiszitten omdat ze geen kinderopvang krijgen? Als we die kinderen allemaal in de 10% moeten proppen, gaan we ze in laagjes moeten leggen.”
“Als we de kinderen uit kwetsbare gezinnen allemaal in de 10%
moeten proppen, gaan we ze in laagjes moeten leggen.”
– Prof. Michel Vandenbroeck (UGent)
De stap van werkloosheid naar werk verloopt niet plots. Kinderopvang is net een hefboom naar duurzaam werk. “Indien je als ouder niet weet hoe je het einde van de maand haalt, hoe heb je dan nog de mentale ruimte voor je kind? Kinderopvang kan een verruiming zijn van het pedagogisch milieu voor élk kind en een opstap naar werk voor ouders in kwetsbare situaties”, zegt prof. Vandenbroeck.
Ook in Brussel zou de weerslag van de nieuwe voorrangsregel gigantisch zijn. “Daar is er nu een plaatstekort in het Nederlandstalig onderwijs”, duidt Vandenbroeck, “en geldt er een regel dat men de prioriteit geeft aan kinderen die ook in een Nederlandstalige kinderopvang hebben gezeten.” De wijziging van de voorrangsregel zou daar opnieuw de meest kwetsbare gezinnen in onze samenleving raken.
België kan op dit moment slechts voor de helft van z’n jongste inwoners kinderopvang voorzien. In Denemarken en Noorwegen is kinderopvang sinds de jaren ’60 een basisrecht voor élk kind. “Het kan niet anders dan dat we daar naartoe moeten groeien. Zowel voor de kinderen als voor gendergelijkheid”, besluit Vandenbroeck.
FEMINISTEN VOOR DE KINDEROPVANG
De Feministen voor de Kinderopvang leggen op 14 november het werk neer. Want de nieuwe voorrangsregels sturen vrouwen niet naar duurzaam werk, maar naar de haard.
Staak jij mee? We verzamelen om 9u00 aan het kabinet van Matthias Diependaele, Vlaams minister van Begroting en Financiën (Albert II-laan 7, Brussel). Daarna trekken we door naar het kabinet van Hilde Crevits, Vlaams minister van Welzijn.
Aanvullend op het advies van de SERV en de Gezinsbond, pleiten we als feministen voor:
- Het behoud van de huidige voorrangsregel.
- De inzet op capaciteitsuitbouw. Schaarste moet opgelost worden met bijkomende plaatsen, niet met striktere toegangscriteria.
- De aanwerving van de nodige 4.000 extra kindbegeleiders. En de verwezenlijking van de beloofde verbetering van hun loon en arbeidsomstandigheden.
- Een graduele daling van een kind-begeleiderratio naar vijf. En dit voor de kindjes van alle leeftijdscategorieën.
- Een verankering van kinderopvang als recht van élk kind. Investeer drie keer meer budget in kinderopvang naar Scandinavisch model. Indien we dat model willen verwezenlijken moeten er minstens 15.000 extra opvangplaatsen bijkomen.
[1] Bron: Statbel
[2] Bron: i-mens
[3] Bron: Opgroeien Vlaanderen