9 juni 2023
Wat hebben meisjes en vrouwen nodig om vrij en veilig te kunnen sporten en bewegen buiten? Met deze vraag klopte Nabil Fallah (Molenbeek Rebels) aan bij ZIJkant. Zijn basketmeisjes trainen zelden buiten, en bevestigen daarmee een algemene tendens: vanaf 9 jaarspelen meisjes veel minder buiten dan jongens, zegt het grote buitenspeelonderzoek van Kind & Samenleving (2019). Begin mei trapten we samen met Wetopia en 15 jonge vrouwen Girls Play The City af, een nieuw hoofdstuk in onze koers naar een gendersensitieve publieke ruimte. Deze keer lag de focus op de creatie van een feministische sport- en speelzone.
Volgens hetzelfde buitenspeelonderzoek is het genderonevenwicht nog groter in sportzones: hier is slechts 15% van alle buitenspelende kinderen meisje. Niet dat meisjes niet graag voetballen of basketten, ze voelen zich niet welkom in een plek die door anderen – meestal jongens – wordt gedomineerd en waar competitie centraal staat.
Die tendens zet zich ook verder als meisjes ouder worden. Wie als vrouw* gaat fietsen of joggen, zal wellicht langer nadenken over de route en het tijdstip van de dag dan een man, en vrouwen die in het park of op een pleintje dansen, yoga beoefenen, skaten of tegen een balletje trappen weten dat ze zullen worden aangesproken, nagestaard of soms lastiggevallen.
Sport en spel in de publieke ruimte
Met Girls Play The City slaan ZIJkant en Wetopia opnieuw de handen in elkaar, deze keer met een nieuwe reeks lokale partners (het sociale basketinitiatief Molenbeek Rebels, Toestand, buurtvereniging Periferia, atletiekclub Atlemo, het kunstenaarscollectief The City is our Playground en ontwerpatelier Fablab’ke) en met de steun van de gemeente Molenbeek en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met als gezamenlijke doel: gendersensitieve (sport)interventies co-creëren met meisjes* van heel verschillende achtergronden zodat zij en anderen zich vrij, veilig en welkom voelen op deel te nemen aan de publieke ruimte.
Het project heeft als uitvalsbasis het Molenbeekse Westpark, een braakliggend terrein van 25.000 vierkante meter. Dit aan het Weststation gelegen park in Molenbeek wordt de aankomende drie jaar beheerd door Toestand, een organisatie die zal experimenteren met de plek om te onderzoeken wat goed werkt voor de buurt en het park in de toekomst. Een uitgelezen kans om een genderscreening te doen, want nu wordt het straatbeeld in deze dichtbevolkte en dichtbebouwde wijk vooral gedomineerd door jongens en mannen.
De 15 jonge vrouwen* zijn gemotiveerd om mee te helpen, want merken in het dagelijks leven maar al te vaak dat een vrouwvriendelijke* plek niet evident is. Veel buurtpleintjes en sportveldjes worden ingenomen door jongens en mannen, en ook met lastig gevallen worden in de publieke ruimte hebben ze ervaring.
De workshops
Tijdens vier cocreatie-workshops hebben de deelneemsters* onder begeleiding van regeneratief ontwikkelingsexpert Joke Quintens (Wetopia) nagedacht over de toekomst van het park. Eerst werd er in de workshops gewerkt aan het begrijpen van de plek, waarna het potentieel van het park en Molenbeek werd gezocht. Vervolgens dachten de jonge vrouwen via een rollenspel na over ieders verantwoordelijkheid in het ontwikkelen van een plek en tot slot werden concepten voor een gendervriendelijk Westpark bedacht.
De uitkomsten
Uit de workshops kwamen zes pistes voor een gendervriendelijk park.
Infrastructuur
Niet onverwachts stond gendervriendelijke sportinfrastructuur bovenaan het lijstje van deze basketspeelsters en atletes. Maar ook de buurtbewoonsters die niet aangesloten zijn bij een sportvereniging hadden oren naar een basketbalterrein geschikt voor vrouwen* (en mannen) en atletiekvoorzieningen in de vorm van een Finse piste of looppistes. Ook trampolines en een skatebaan zijn gewenst.
Daarnaast willen de jonge vrouwen* veel meer kleur en zit- en rustplekken: banken, schommels, picknickbanken, met afstand ertussen, zodat zede meisjes zich niet afgeluisterd voelen. En water!
Omdat er veel ervaring is met kapotte of niet te gebruiken materialenspullen, klonk ook de vraag naar een bewaakte opslag. Met een identiteitskaart moeten parasols, ligstoelen en sportmateriaal te lenen zijn. Én een barbecueplaats die gereserveerd kan worden.
Programmatie
(Bord)spelavonden, sportevenementen voor mensen met een handicap, sportwedstrijden voor jongens en meisjes, handibasket, (skate) workshops en girls only-sportlessen worden genoemd voor de programmatie van activiteiten in het park. Duidelijk is dat de jonge vrouwen* veel vaker aanwezig zullen zijn als er iets voor hen wordt georganiseerd. De aanwezigheid van andere vrouwen en meisjes* maakt de plek meteen uitnodigender.
Daarbij horen ook, passend bij de identiteit van de buurt: veel feesten, evenementen en (multicultureel) eten in het park.
Parkambassadrices* kunnen een rol spelen in het bekendmaken van het park, het afspreken om in groep naar het park te trekken, het toezicht houden en het onderhoud van de plek.
Tot slot willen de meisjes* de naam van het park veranderen naar een inspirerende (sport)vrouw, die dan uitgebeeld kan worden als een standbeeld of via een kunstwerk.
Het vervolg
Het verhaal is na de vier workshops natuurlijk nog niet afgelopen. Aankomende periode gaan we met alle betrokken partijen aan de slag om enkele ideeën te verwezenlijken en het park vrouwvriendelijker* te maken.
Daarnaast bundelen we alle ideeën en voorstellen in een toolkit voor de stad, het gewest en de beheerders van het toekomstige park.
Hier vind je het rapport van het proces, met aanbevelingen.
Inclusief basketterrein: één van de realisaties
Op 13 september dribbelden de Molenbeek Rebels de eerste basketbal op het net geverfde kunstwerk in het Westpark. De grondschildering is één van de resultaten van Girls Play The City, een initiatief van ZIJkant en Wetopia. In samenwerking met de Molenbeek Rebels, Atlemo, Periferia en Toestand verenigden zij jonge vrouwen uit de buurt rond de vraag wat zij nodig hebben om vrij en veilig te bewegen in het park. Een kleurrijk en inclusief basketterrein was één van de voorstellen.
Girls Make The City
Dit project is het vervolg van Girls Make The City, dat vorig jaar plaatsvond naast in de Marollen. In de nazomer van 2022 verenigden we 25 jonge vrouwen uit sociale woonblokken en jeugdhuizen, skaters en leerlingen van het Sint-Jan Berchmanscollege op het skatepark van de Ursulinen. Samen dachten we na over hoe we hun buurt aangenamer konden maken, voor hen, maar ook voor hun vrienden, ouders, buren, broers en zussen.
Ook Girls Play The City wil in Brussel gendersensitieve interventies co-creëren met meisjes van heel verschillende achtergronden die een ruimte én een nood delen: zich veilig, vrij en gelukkig voelen terwijl ze sporten en bewegen in de publieke ruimte.
De brochure van Girls Make The City, de podcastreeks en onze aanbevelingen vind je hier.
De foto’s zijn van Lynn Delbeecke.
English abstract: Girls Play The City
What do girls* and women* need to play sports and move freely and safely outdoors? With this question, Nabil Fallah (Molenbeek Rebels) knocked on ZIJkant’s door. His basketball girls rarely train outside, confirming a general trend: from the age of 9, girls play much less outside than boys. In early May, together with Wetopia and 15 young women, we kicked off Girls Play The City, a new chapter in our course towards a gender-sensitive public space. This time, the focus was on the creation of a feminist sports and play zone.
Résumé français : Girls Play The City
De quoi les filles* et les femmes* ont-elles besoin pour faire du sport et se déplacer librement et en toute sécurité à l’extérieur ? C’est avec cette question que Nabil Fallah (Molenbeek Rebels) a frappé à la porte de ZIJkant. Ses basketteuses s’entraînent rarement à l’extérieur, confirmant une tendance générale : à partir de neuf ans, les filles jouent beaucoup moins dehors que les garçons. Début mai, en collaboration avec Wetopia et 15 jeunes femmes, nous avons donné le coup d’envoi de Girls Play The City, un nouveau chapitre de notre parcours vers un espace public sensible au genre. Cette fois-ci, l’accent a été mis sur la création d’une zone de sport et de jeu féministe.